รายละเอียด
ผูปวยโรคหลอดเลือดสมองทุกรายควรไดรับการฟนฟูหลังจากมีอาการเร็วที่สุดเทาที่ทําได และควรปฏิบัติตอเนื่อง
สําหรับผูปวยในระยะแรกยังไมมีการฟนตัวของกลามเนื้อและระบบสั่งการจะเนนการฟนฟูเพื่อปองกันภาวะแทรกซอน
และสอนญาติหรือผูดูแลเพื่อทํากิจวัตรประจําวันใหกับผูปวย เมื่อผูปวยเริ่มมีการฟนตัว และไมมีขอหามในการฝก
จะเริ่มฟนฟูใหมีกําลังกลามเนื้อและเตรียมความพรอมของรางกายเพื่อนําไปใชในกิจวัตรประจําวัน ในกรณีที่ผูปวย
มีกําลังกลามเนื้อและรางกายฟนตัวดี จึงจะฝกการทํากิจวัตรประจําวันเชน ยืน เดิน อาบน้ํา รับประทานอาหาร
แตงตัว ซึ่งแพทยเวชศาสตรฟนฟูหรือนักกายภาพบําบัดหรือนักกิจกรรมบําบัดจะพิจารณาเปนรายไป
เปนภาวะที่มีกลามเนื้อออนแรง ควบคุมแขนขาขางหนึ่งไมไดในระยะแรกจะออนแรงแบบปวกเปยก
จากนั่นเริ่มมีกลามเนื้อหดเกร็ง ตอมากลามเนื้อจะเริ่มทํางานหดตัวพรอมกันเปนกลุมๆ จนถึงระยะที่
ผูปวยสามารถแยกสั่งการกลามเนื้อแตละมัดไดตามตองการเหมือนปกติการฟนตัวของผูปวยเกิดจากการฟนตัวของ
ระบบประสาทรวมกับการฟนฟูสรรถภาพซึ่งจะเกิดภายใน 6เดือนโดยจะฟนตัวเร็วในชวง 1-3เดือนแรกดังนั้นการฟนฟู
สภาพรางกายในระยะ 6เดือนแรกจึงมีความสําคัญมากเพื่อใหการฟนตัวมีประสิทธิภาพและลดภาวะแทรกซอนอื่นๆได
1. การออกกําลังกายเพื่อคงพิสัยขอทายกแขนขึ้นผูปวยนอนหงายมือประสานกันแขนเหยียดตรงยกแขนขึ้นเหนือศีรษะ
จนตนแขนชิดกับใบหูทาเหยียดแขนผูปวยนอนหงายเอามือขางออนแรงแตะที่หนาผาก ออกแรงเหยียดศอกขางที่ออนแรง
สวนอีกมือชวยพยุงขอศอกขางที่ออนแรงทากาง-หุบศอกผูปวยนอนหงายเอามือขางที่ออนแรงแตะไวที่หนาผาก
กาง-หุบศอกไปทางขวาและซายทําทาละ 20 ครั้งในแตละทา และทํา 2-3 รอบตอวัน
ทางอ-เหยียดเขาผูปวยนอนหงายขาเหยียดตรง ออกแรงงอเขาและ แลวเหยียดขาออกกลับสูตําแหนงเดิมสะโพกขึ้นมา
ใหสนเทาติดกับเตียงทายกกนผูปวยนอนหงายชันเขาทั้งสองขาง ออกแรงยกกนใหพนพื้นคางไว 5 วินาทีแลววางกนลง
ทาเตะขาผูปวยนอนหงายใชหมอนรองใตเขา กดเขาลงกับหมอนใหปลายเทายกลอยขึ้นมา กระดกขอเทารวมดวย คางไว 5 วินาที
ทากระดกขอเทาผูปวยกระดกขอเทาขึ้นจนสุดคางไว 5 วินาที จากนั้นถีบปลายเทาลงคางไว 5 วินาที
2. การฝกเคลื่อนยายตัวการเปลี่ยนทาจากทานอนไปเปนนั่งผูปวยพลิกตะแคงตัวมาทางดานดีใชขาขางดีเกี่ยวขาขางที่ออนแรง
ออกมาขางเตียงใชศอกดานที่ดียันตัวลุกขึ้นสูทานั่งขยับกนใหเขาสองขางชิดกับขอบเตียงการเคลื่อนยายจากเตียงไปรถเข็น
3. การฝกเดินขั้นตอนการฝกเดิน
1. ฝกควบคุมการทํางานของศีรษะคอลําตัวใหตั้งตรง
2. ฝกทรงตัวในทานั่งยืน
3. ฝกถายเทน้ําหนักไประหวางขา 2ขางควบคุมขอสะโพกเขาเทา
4. ฝกเคลื่อนยายตัวเอง
5. ฝกเดินโดยใชไมเทา 3ขาใหผูปวยคาดเข็มขัดหรือใชผามัดที่เอวญาติจับที่เข็มขัดดานหลังเพื่อปองกันผูปวยลมจัดรถเข็น
หรือเกาอี้อยูฝงเดียวกับแขนขาที่มีแรงโดยทแยงมุมกับเตียงและหามลอกอนเคลื่อนยายทุกครั้งโนมตัวมาดานหนาเอื้อมแขนขางดี
จับที่พนักเกาอี้ทางดานนอกหมุนตัวโดยใชเทาขางที่มีแรงเปนจุดหมนหันหลังใหเกาอี้แลวหยอนตัวลงนั่ง
6.การฝกกิจวัตรประจําวันในผูปวยโรคหลอดเลือดสมอง
หลักการปฏิบัติใชมือขางที่มีแรงเปนหลักจัดทาทางใหเหมาะสมใชอุปกรณชวยหรืออุปกรณดัดแปลงฝกควบคุมการทํางาน
ของมือและแขนฝกยายแกวจัดแกวน้ําที่มีน้ําหนักเบาเชนแกวพลาสติกหรือกระดาษวางเรียงซอนกันใหผูปวยประสานมือ
สองขางเขาดวยกันแลวยกแกวทีละใบยายจากดานที่ออนแรงมาวางดานตรงขามฝกหยิบลูกบอลนําลูกบอลเล็กหรือลูกเทนนิส
4-5ลูกใสตะกราใบหนึ่งแลวใชมือขางที่ออนแรงหยิบลูกบอลไปใสไวอีกตะกราหนึ่งโดยใชมือขางที่ดีประคอง
ฝกบีบที่หนีบผานําที่หนีบผาวางไวดานหนาแลวใชมือขางที่ออนแรงหยิบขึ้นมาที่ละอันแลวหนีบเขากับขอบตะกรา
ลงน้ําหนักที่ไมเทากาวขาขางปกติตามมากาวเทาขางที่ออนแรงตามไปเสมอไมเทายืนตรงถือไมเทา ยกไมเทาไปขางหนา
ดวยมือขางที่มีแรงการฝกแตงกายผูปวยที่ยังทรงตัวไดไมดีตองระมัดระวังไมใหผูปวยลมโดยจัดใหมีที่พิงหลังขณะทํากิจกรรมเลือกเสื้อผา
คอนขางหลวมเพื่อสวมใสและถอดงายถาเปนเสื้อผาหนากระดุมและรังดุมตองใหญกวาปกติ
ขั้นที่ 1ใชมือขางที่มีแรงจับแขนขางออนแรง
ขั้นที่ 2จัดแขนเสื้อขางออนแรงใหเรียบรอยใสเขาไปในแขนเสื้อ
ขั้นที่ 3ใสแขนขางดีเขาไปในแขนเสื้อ
ขั้นที่ 4ใชมือขางดีติดกระดุมเสื้อและจัดเสื้อใหเรียบรอย
ขั้นที่1ยกขาขางออนแรงในลักษณะนั่งไขวหาง
ขั้นที่2ใชมือขางดีจัดขากางเกงใหเรียบรอย
และใสขาขางออนแรงเขาไปในกางเกงโดยใชมือขางดีชวย
ขั้นที่3วางขาขางออนแรงลงและใสขาขางดีเขา
ขั้นที่4ยืนขึ้นและใชมือขางดีจัดกางเกงใหเรียบรอยไปในกางเกง (ถายังทรงตัวไมดีให จัดกางเกงในทานอน)
การรับประทานอาหารจัดทาทางและอุปกรณใหเอื้ออํานวยตอการใชงานอุปกรณชวย/อุปกรณเสริมสําหรับการทํากิจวัตรประจําวัน
สําหรับผูที่มือไมมีแรงจับชอนหรือสอมไดเองกั้นไมใหอาหารตกจากจานและใชมือขางเดียวตักอาหารไดงายขึ้นและใชแผนกันลื่น
รองจานเพื่อไมใหจานเลื่อนขณะตักอาหารเพื่อปองกันการสําลักน้ําเขาทางเดินหายใจจากการเงยศีรษะขณะดื่มน้ํา
ใชเพื่อเปนอุปกรณทําความสะอาดบริเวณที่มือขางดีถูไปไมถึงเชนหลัง ขา เทาใชในผูปวยที่ขยับมือไดบางแตแรงกํามือนอย
ที่มาของรูปภาพ : http://news.voicetv.co.th/thailand/133655.html